सुदर्शन भन्ते इतिहास, संस्कृति व पुरातत्वय ख्यलय् नं उत्तिकं पकड दुम्ह विद्वान खः। थथे धायेगुया दसि वय्कलं हे च्वया बिज्याःगु तःपु मछि च्व सुं हे कुगाः। दसि मदयेकं छझ्वः जक च्वयेत न्हृयचिला बिज्याइम्ह मखु वसपोल । अथे हे जुयाः खइ, 'जि हे खः' धकाः गमक्क च्वनेमाःपिं नं भन्तेया न्ह्यःने कि क्वमिलु जुइ मखु धयागु जूसा पिनें पिनें जक भन्तेया बिरुद्धय् पारापारां हालासना जुइ । छन्हु गुखुन्हु खः मस्यु, सुथय् श्रीकीर्ति विहारय् क्वहाँ वना । उकुन्हु वसपोल छताति खँय् दत्तचित्त जुयाः मालेज्या यानाच्वना बिज्याःगु खनी । वसपोलया न्ह्यःने चिकिचा पाःगु निसें ततःपँगु सफू न्हृयःने दु । न्हापा लिपा नं छुं खँ गुगुं सफुतिइ मालेमाल धाःसा माला बिइत धया बिज्याइगु अथवा ब्वना न्यंका बिइगु अले वसपोलं थःत माःगु खँ लुइका बिज्याइ । अबलय् वसपोल नेपाल सम्वतया सम्वन्धय् छगू च्वसु च्वयेगु ध्याउन्नाय् लानाच्वंगु जुयाच्वन । नेपालय् नेपाल सम्वतया चलन जूगु हे पाखय् शंखधर साख्वाःया ऋण मोचन प्रसंग थें हे तिब्वत व थाइल्याण्डय् नं ऋण मोचनया घटना जूगु खनी । भन्तेया गुगुं इलय् ब्वना बिज्याःगु उगु खँ थःगु च्वसुइ न्ह्यथनेत पायछि नां व ईब्यः दुथ्याकेग् कुतः यानाच्वना बिज्याःगु जुयाच्वन । भचा कुतः जुल तर उकुन्हु मेगु हे ज्या महत्वपूर्ण जूगुलिं विषयान्तरण जुल । कन्हय् खुन्हु नं विहारय् क्वहाँ वना । भन्तेया न्ह्यःने वन्दना हे याये मलाःनि, भन्ते छक्वलं हाला बिज्यात- "लुइके धुन नि तिब्वत थाइल्याण्ड निगुलिं थायया खँ ।' उकुन्हु थ्व हे विषय जूगु खँ जक लुमं । नेपाल सम्वत सम्वन्धी च्वसु च्वया नं बिज्याये धुंकूगु जुयाच्वन । तर च्वसु तयारी अवस्थाय् मखुनि । खँ च्वय्-क्वय् तयेगु ज्या ल्यं हे दनि । अझ क्वचाःगु नं मदुनि । उगु च्वसु खना भन्ते थुलि उत्साही खने दु कि मेवलय् ब्वना न्यंके बिइत धाइम्हं उकुन्हु थम्हं हे ब्वना न्यंकेत सना बिज्यात । तर मिखां भाय् मल्हात । थम्हं हे ब्वना । मिखाया समस्या दःसां न्हायपं समस्या मदुगुलिं चिसलं जक ब्वंसां गाः । च्वसुया ल्यं दनिगु ब्व नं भन्तेनं धयाहया बिज्यात अले थम्हं भ्वँतय् च्वच्वं वना । लिपा मेगु सफागु भ्वँतय् साफी नं उकुन्हु हे याना । प्यन्हु न्यान्हु ति लिपा बिहारय् क्वहाँ वना बलय् सिल, न्हापां नेपाल भाषां च्वःगु उगु च्वसुयात भन्ते थम्हं हे नेपाली भाषां अनुवाद याना बिज्यात । नेपाल भाषाया प्रति रेडियो ज्याझ्वलय् व नेपाली भाषाया प्रति छगू समाचार पत्रिकाय् प्रकाशनार्थ छ्वया बिज्याःगु जुयाच्वन । नेपाल सम्वतया च्वय् न्ह्यथनागु च्वसु तयार जूगु स्वयां दच्छि न्हृयःया खँ नं न्हृयथने बहः जू । अवलय् छता ज्याया कारणं प्रायः सुथय् सुथय् भन्ते नाप हे जुयाच्वनीगु । नेपाल सम्वत हिली कुन्हु अर्थात म्हपुजा कुन्हु गनं वनेगु ज्याझ्वः मदुसा बिहारय् क्वहाँ वा धकाः न्हृयथकुन्हु हे धया बिज्याःगु । नेपाल सम्वत हिलीकुन्हु मेमेथाय् थें किपुलिइ ने भिन्तुना देछासें भिन्तुना जुलुस किपुलिइ चाःहिलीगु चलन दु । तर थः धाःसा विहारय् क्वहाँ वना । उकुन्हु विहारय् भन्तेया क्वथाय् भचा ब्यागः हे वातावरणं थाय् कयाच्वन । क्वथाय् झ्वःलाक्क टेबल दु अले उकिइ द्यःने केरा, सुन्तला, सिया तःगु बजि, दालमोठ, बराँ आदि खना । वन्दना धुंकाः न्यना- 'थौं छु दु भन्ते -'भन्ते नं लिसः बियाबिज्यात- 'न्हूदँ हनागु का न्हूदँ, थुगुसिइ जि थुकथं न्हू दँ हने त्यना । का छु छु यः कयाः न ।'नेपाल सम्वत नेपाःया मौलिक सम्वत खः । तर थुकिया प्रचलन नेवाः समाजय् हे जक सीमित धाःसां ज्यू । नेपाल सम्वत खना ज्वर वयेकीपिसं ला नेपाल सम्वतयात नागःतुगः यायेगु जक मखुसे नेपाल सम्वतयात राष्ट्रिय मान्यताया माग यात धकाः नेवाःतय्त साम्प्रदायिक तत्व धायेगु व नेपाल सम्वतयात नेवारी सम्वत धकाः नापं च्वयाः थःगु क्वह्यंगु बौद्धिकपन क्यना जूपिं नं मदुगु मखु । निगू मत मदु, नेपाल सम्वतयात हाकनं प्रचलनय् हयेगु व राष्ट्रिय मान्यता बिइकेगु खँय् आन्दोलित जूपिं प्रायः नेवाःत हे खः । अथे खःसां नं न्हूदँ हनेगु धकाः भिन्तुना जुलुसय् ब्वति कायेगु, थी थी गतिविधि न्ह्याकेगु बाहेक मेगु खने मदु । न्हूदँ हनेगु धकाः भन्ते नं गुगु क्यना बिज्यात व थःगु निम्ति नं नितान्त न्हूगु खँ हे जुल । भन्तेनं धयाबिज्यात- 'झीसं थज्याःगु चलन नं जुरु यायेमाः, न्हूदँ हनेगु धकाः पिने पिने देसय् नं थथे मनूतयत सःताः नके त्वंकेगु याइ सा झीसं जक छाय् मयायेगु ?'